LinkedIn

 آمار

تعداد نشریات20
تعداد شماره‌ها1,174
تعداد مقالات10,723
تعداد مشاهده مقاله67,068,655
تعداد دریافت فایل اصل مقاله12,407,490
علمدار, زهرا, زارع, فرزانه, پرویزی, محمدمهدی. (1403). تبارشناسی معجون مثرودیطوس؛ اصالت و پیشینه تاریخی: مثرودیطوس یونانی یا مهرداد ششم ایرانی؟. سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(1), 203-215. doi: 10.30476/smsj.2025.103175.1551
زهرا علمدار; فرزانه زارع; محمدمهدی پرویزی. "تبارشناسی معجون مثرودیطوس؛ اصالت و پیشینه تاریخی: مثرودیطوس یونانی یا مهرداد ششم ایرانی؟". سامانه مدیریت نشریات علمی, 13, 1, 1403, 203-215. doi: 10.30476/smsj.2025.103175.1551
علمدار, زهرا, زارع, فرزانه, پرویزی, محمدمهدی. (1403). 'تبارشناسی معجون مثرودیطوس؛ اصالت و پیشینه تاریخی: مثرودیطوس یونانی یا مهرداد ششم ایرانی؟', سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(1), pp. 203-215. doi: 10.30476/smsj.2025.103175.1551
علمدار, زهرا, زارع, فرزانه, پرویزی, محمدمهدی. تبارشناسی معجون مثرودیطوس؛ اصالت و پیشینه تاریخی: مثرودیطوس یونانی یا مهرداد ششم ایرانی؟. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 13(1): 203-215. doi: 10.30476/smsj.2025.103175.1551

تبارشناسی معجون مثرودیطوس؛ اصالت و پیشینه تاریخی: مثرودیطوس یونانی یا مهرداد ششم ایرانی؟

مجله علوم پزشکی صدرا
دوره 13، شماره 1، دی 1403، صفحه 203-215    اصل مقاله (652.74 K)
نوع مقاله: مقاله مروری
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30476/smsj.2025.103175.1551
نویسندگان
زهرا علمدار1، 2؛ فرزانه زارع* 3؛ محمدمهدی پرویزی* 4، 5
1دانشجوی دکتری، گروه تاریخ پزشکی، دانشکده طب ایرانی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
2انجمن علمی دانشجویی تاریخ پزشکی، داروسازی و دامپزشکی، مرکز پژوهش‌های علمی دانشجویان، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
3پژوهشگر مستقل تاریخ علوم پزشکی، تهران، ایران
4دانشیار، مرکز تحقیقات مولکولی پوست، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
5دانشیار، مرکز تحقیقات طب سنتی و تاریخ پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
چکیده
«مثرودیطوس» یکی از معاجین مشهور طبی است که پیشینه تاریخی و ساخت آن به پادشاهی در آسیای صغیر به همین نام نسبت داده می‌شود. هدف از این پژوهش، شناسایی و گزارش پیشینه تاریخی و طبی این داروست. در پژوهش کیفی حاضر که به روش کتابخانه‌ای انجام گردیده، سعی شده است به بازخوانی اطلاعاتی که در کتب طبی و تاریخی درباره معجون مثرودیطوس آمده، پرداخته شود تا بتوان هویت اصلی این دارو را مشخص نمود. یافته‌ها نشان داد که هرچند پیشینه معجون مثرودیطوس به‌واسطه معنای لغوی و اصطلاحی این واژه و یونانی‌مآبی ملیت سازنده آن به پادشاه مشهور یونان بازمی‌گردد، اما از اختراعات مهرداد ششم از پادشاهان ایرانی پونتوس (واقع در کرانه دریای سیاه) است که در شکل و قالبی یونانی به کتاب‌های طبی راه یافته و با نام معجون مثرودیطوس ذیل یکی از معروف‌ترین معجون‌های مهم طبی تثبیت‌شده و ازاین‌جهت بر وجه یونانی بودن خویش صحه گذارده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که معجون مثرودیطوس خاستگاه ایرانی دارد و با استحاله در طب ایرانی تحول معنایی داشته است.

تازه های تحقیق

Zahra Alamdar (Google Scholar)

Farzaneh Zare (Google Scholar)

Mohammad Mahdi Parvizi (Google Scholar)

کلیدواژه‌ها
شجره نامه و تبارشناسی؛ طب سنتی ایرانی؛ پادزهر؛ مقاله تاریخی؛ تاریخ پزشکی
مراجع
  1. Muhammad bin Yusuf Heravi. Bahr al-Jawahar. Qom: Jalal al-Din, 2008. p. 46, 340, 352 [Arabic].
  2. Hakim Aghili Shirazi. Majma‘ al-javami‘ va-zakha‘ir al-tarakib. Vol 1. Tehran: Tehran University of Medical Sciences. 1986. p. 689 [Persian].
  3. The Canon of Medicine. Vol 4. Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi, 2005. p. 430-6. [Arabic].
  4. Al-Mansūrī fi tib. Edited by Hazim Bekri Siddii. Kuwait: Arab League Educational, Cultural and Scientific Organization, 1987. p. 547. [Arabic].
  5. Abdullah bin Muhammad Azdi. Kitab- al ma’. Tehran: Research Institute for Islamic & Complementary Medicine (RICM), 2008. p. Vol 1: 249, Vol 2: 839, Vol 3: 1177, 1344. [Arabic].
  6. Zare F, Ayati MH, Shams Ardekani MR, Baghbani M. Pathology of Nomenclature of Compounded Drugs in Persian Medicine Based on Gharabadin- e- Salehi, Gharabadin-e- Kabeer, and Gharabadin-e-Azam. IJMEHM. 2023;16:2. [Persian]. doi: 10.18502/ijme.v16i2.15810.
  7. Salehi Heravi MS. Gharabadin- e- Salehi. Compiled by Abdolali Mohagheghzadeh, Parmis Badr, Mohammad Reza Shamsardakani. Tehran: Choogan; 2013. p. 413. [Persian].
  8. Ibn Jazla. Minhaj al-Bayan. Cairo: Jamaat al-Daw al-Arabiya; 2009. p. 232-6, 760. [Arabic].
  9. Encyclopædia Iranica [Internet]. MITHRIDATES VI. [Accessed 20 September 2016]. c2009. Available from: https://www.iranicaonline.org/articles/mithridates-vi-eupator-dionysos
  10. Dehkhoda AK. Dehkhoda Dictionary. Tehran: University of Tehran; 1993. [Persian].
  11. Moin M. Moin Encyclopedic Dictionary. Tehran: Amirkabir; 1983. [Persian].
  12. Tajbakhsh H. History of Medicine and Veterinary Medicine in Iran. Vol 2. Tehran: University of Tehran; 1997. p. 311 [Persian].
  13. Kaviani Pooya H. Medicine history in ancient persia. Tehran: Shahed University; 2015. p. 282. [Persian].
  14. A group of writers. Mithraism in the ancient world. Translated by Morteza Saqib Far. Tehran: Toos; 2006. p. 8, 13, 58, 85. [Persian].
  15. Ranjbar P, Hamedi Z, Rasoli A. An introduction to the Ancient Religious Thought. Journal of History. 2020;58(15):46-73. [Persian].
  16. Jafari R, Ranjbar A-R, Hosseini RF. A biographical history of some Iranian pioneers in medical immunology and allergy. Archives of Iranian Medicine. 2019;22(6):344-52.
  17. Vakili Sh. Political history of the Parthian Empire. Tehran: Shourafarin; 2014. [Persian].
  18. Durant, Will and Ariel. The Story of Civilization. Tehran: Elmifarhangi; 1950. [Persian].
  19. Pirnia H. History of Ancient Iran. Vol 3. Tehran: Donyae Ketab; 1996. p. 2137. [Persian].
  20. McGing BC. The kings of Pontus: some problems of identity and date. Rheinisches Museum für Philologie. 1986;129(H. 3/4):248-59.
  21. McGing BC. The foreign policy of Mithridates VI Eupator, king of Pontus. Leiden, Nederland: Brill, 1989. p. 67-9, 89.
  22. Bosworth AB, Wheatley PV. The origins of the Pontic House. The Journal of Hellenic Studies. 1998;118:155-64. doi: 10.2307/632236.
  23. Britannica [Internet]. Mithradates VI Eupator. c2023. Available from: https://www.britannica.com/biography/Mithradates-VI-Eupator
  24. Maleki M, Hossein Talaei P, Soleimanzadeh A. Investigating the Relations Between Iran and Rome (Focusing on the Mithridatic Wars) in the 1st Century BC. Historical Study of War. 2021;5(1):119-41. doi: 10.52547/HSOW.5.1.119.
  25. Farrokh K. Shadows in the desert: ancient Persia at war. Oxford: Osprey Publishing; 2007.
  26. UNESCO [Internet].Mount Harşena and the Rrock-tombs of the Pontic Kings. c2016. Available from: https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6039
  27. Justi F. Iranisches namenbuch. Marburg: Elwert‘sche Verlagsbuchhandlung; 1895. p. 210.
  28. Karamati Y. Teryagh. Tehran: Encyclopaedia Islamica. 2019. [Persian].
  29. Aalam H. Essays in the history of sciences of the Islamic period. Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation; 2002. p. 349, 381-2. [Persian].
  30. Scarborough J. Nicander’s toxicology I: Snakes. Pharmacy in History. 1977;19(1):3-23.
  31. Burcham PC. An introduction to toxicology. Berlin: Springer; 2013.
  32. Goulding R. Poisoning as a Social Phenomenon: The Milroy Lecture 1987. Journal of the Royal College of Physicians of London. 1987;21(4):282.
  33. Soltani AQ. Encyclopaedia of Traditional Medicine (Medicinal Plants). Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2004. p. Vol 1: 74; Vol 2: 127-30. [Persian].
  34. Ibn Juljul. Ṭabaqāt al-aṭibbā’ w’al-hukamā’. Cairo: Institut français d’archéologie orientale, 1955. p. 35. [Arabic].
  35. Mu’tamid A, Kamrani Far A, Jadidi N. Intelligence Agency of Iran in the the Political Status of Iran during the Parthian Empire. New Attitudes in Human Geography. 2019;12(1):725-38.
  36. Dehghani R, Arani MG. Scorpion sting prevention and treatment in ancient Iran. J Tradit Complement Med. 2015;5(2):75-80.
  37. Mayor A. Mithridates of Pontus and his universal antidote. Toxicology in Antiquity: Elsevier; 2019. p. 161-74. doi: 10.1016/B978-0-12-815339-0.00011-1.
  38. Berman A. The persistence of theriac in France. Pharmacy in History. 1970;12(1):5-12.
  39. A group of writers. Baharestan Ganjine. Vol 2. Tehran: Islamic Council Museum Library and Document Center, 2007. p. 320-1. [Persian].
  40. Arabi Khattabi M. al-Adwiyah al-Mufradah wa’l-Aghdhiyah. Beirut: Dar al-Gharb al-Islami, 1990. p. 246. [Arabic].
  41. Parojcic D, Stupar D, Mirica M. La Thériaque: Médicament et Antidote [Theriac: medicine and antidote]. Vesalius. 2003;9(1):28-32.
  42. Aleem M, Khan MI, Danish M, Ahmad A. History and Traditional uses of Tiryaq (Theriac): An important formulation in Unani medicine. J Phytopharm. 2020;9:429-32. doi: 10.31254/phyto.2020.9608.
  43. Hakim Aghili Shirazi. Kholasatu al-Hekma. Edited by Ismail Nazim. Vol. 3. Qom: Ismailian, 2006. p. 118. [Persian].
  44. Jafari M. Mithridatic dynasty. Ahvaz: Gozareshe Tarikh; 2024. [Persian].
  45. Mayor A. A Review of the Poison King: The Life and Legend of Mithradates, Rome’s Deadliest Enemy. New Jersey: Princeton University Press; 2011.
  46. Kraus P, Rosenthal F. Iranian culture and Greek thought. Translated by Mehdi Hosseini Esfidvajani. Tehran: Elm; 2019. [Persian].
  47. Nasiri M. Deliberations on The Cultural Geography influences between Iran and Egypt. National Studies Journal. 2007;8(4):77-98. [Persian].
  48. Radfar A. A Comparative Survey on Common Aspects of Persian and Greek Languages and Cultures. Comparative Literature Studies Journal. 2008;2(5):91-8. [Persian].
  49. Wiesehöfer J. Iraniens, Grecs et Romains. Translated by Jamshid Arjmand. Tehran: Farzan- Rooz; 2005. [Persian].
  50. Sangari E, Tadayon M. Study and Explanation of the Processes, Factors and Consequences of Persian and Greek Acculturation during the Sixth to Third Centuries BC. Cultural History Studies (Pejuhesh Nameh Anjoman-e Iraniye Tarikh). 2020;12(43):117-43. [Persian].
  51. Suleiman Heshmat R. A comparative study between Iranian wisdom and Greek philosophy. History of Philosophy. 2011;2(4):11-24. [Persian].
  52. Hakim Ali. Khavas Al-ashya.Translated probably by Rhazes. Edited by Yosef Beyg Baba Pour & Kaveh Abbasi. Qom: Association of Islamic Deposits; 2009. pp. 8-10, 48. [Persian].
  53. Yadegar. Edited by Mehdi Mohaghegh. Tehran: University of Tehran; 2002. p. 291. [Persian].
  54. Al-Biruni. Al-Saydaneh. Translated by Baqer Muzaffarzadeh. Tehran: Academy of Persian Language and Literature; 2004. p. 358. [Persian].
  55. Hakim Momin. Tohfa al-Mominin. Vol 2. Qom: Nor-e vahie; 2011. p. 108. [Persian].
  56. Qusouni MRahman. Qamus al’atibaa’ wa namous alalbba. Vol 1. Damascus: Academy of the Arabic Language; 2000. p. 215. [Arabic].
  57. Al-Antaki. Tadhkirat. Beirut: Alaalami n.d. p. 322, 645 [Arabic].
  58. Al-Akhawīny Bukhārīy, Rabyʿ ibn Aḥmad. Hidāyt al-Mutiʽllimin fi al-tib. Mashhad: Mashhad University of Medical Sciences; 1992. p. 201. [Persian].
  59. Zakhireye Khwarazmshahi. Qom: Founder of Natural Medicine Revival; 2012. pp. Vol 6: 172, 878; Vol 10: 424. [Persian].
  60. Ibn Matran. Bustan al-atibba’ wa rawdat al-’alibba. Tehran: Society of Cultural Artifacts and Honors; 2007. p. 100. [Persian].
  61. Al-Qalansi. Aqrabathin Al-Qalansi. Aleppo: Arab Scientific Heritage Institute; 1982. p. 48. [Arabic].
  62. Min Mualafat ibn Sina Altibiya. Edited by Muhammad Zuhair Al Baba. Damascus: Higher Institute for the History of Arabic Science; 1983. Vol 1: p. 282. [Arabic].
  63. Hakim Nazim Jahan. Exir-e Azam. Vol 2. Tehran: Iran University of Medical Sciences- Institute of Medical History, Islamic Medicine and Complementary. Studies; 2008. p. 299. [Persian].
  64. Ibn Rizwan. Kafayat al-Tab. Baghdad: Dar al-Rashid; 1980. p. 153. [Arabic].
  65. Jamal al-Din Aqsa Rai. Sharh-I Mujiz. Vol 2. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2008. p. 263. [Arabic].
  66. Masʽud ibn Muhammad Sijzi. Haqa’iq asrar al-tibb. Qom: Jalal al-Din; 2008. p. 81. [Arabic].
  67. Ali bin Ahmad Baghdadi. Al-Mukhtarat fi Tib. Vol 2. Hyderabad: Ottoman Encyclopedia; 1943. p. 216. [Arabic].
  68. Al-Antaki. Nazhat al-Azhan fi Islah al-Abdhan. Damascus: Manshor al-Arabiya Al-Suriya -al-Ketab; 2007. p. 416. [Arabic].
  69. Al-Umari. Masālik al-abṣār fī mamālik al-amṣār. Vol 9. Abu Dhabi: Cultural Foundation; 2002. p. 93. [Arabic].
  70. Ibn Abī Uṣaybiʿ. Uyūn ul-Anbāʾ fī Ṭabaqāt al-Aṭibbā. Translated by Seyyed Jafar Ghadban. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2007. p. 20, 85. [Persian].
  71. Ibn Juljul. Ṭabaqāt al-aṭibbā’ w’al-hukamā’. Translated by Seyyed Mohammad Kazem Imam. Tehran: University of Tehran; 1970. p. 75. [Persian].v
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 35
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 31


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب